De recente uitspraak van een kantonrechter in Nijmegen, waarbij ChatGPT werd gebruikt om de levensduur van zonnepanelen te schatten, heeft de juridische wereld in beroering gebracht. Deze zaak, waarin twee buren in conflict raakten over het rendementsverlies van zonnepanelen door een dakopbouw, werpt een belangrijk debat op over de rol van AI in de rechtspraak.
Casus: Schadeberekening met ChatGPT
In de uitspraak van 7 juni 2024 (ECLI:NL:RBGEL:2024:3636) ging het om de vraag hoe de schade, voortkomend uit het rendementsverlies van zonnepanelen, berekend moest worden. De kantonrechter besloot de gemiddelde levensduur van de zonnepanelen te schatten met behulp van ChatGPT, wat leidde tot veel kritiek. Volgens artikel 6:97 BW mag een rechter de schade schatten wanneer de omvang niet nauwkeurig kan worden vastgesteld. Dit lijkt de rechter de ruimte te bieden om innovatieve methoden zoals ChatGPT te gebruiken, maar roept ook vragen op over de betrouwbaarheid en transparantie van zulke technologieën.
Kritiek vanuit de rechtspraktijk
AI-deskundigen en juristen reageerden verontrust op deze ontwikkeling. De kern van de kritiek ligt in de vraag of een AI zoals ChatGPT wel geschikt is om een juridisch bindende uitspraak te ondersteunen. Advocaat Geert-Jan Knoops benadrukte dat rechtspraak gebaseerd moet zijn op wetenschappelijk vaststaande en verifieerbare feiten, terwijl AI vaak een ‘black box’ is waarvan de werking niet altijd transparant is. Leon Tindemans, een ChatGPT-specialist, uitte zijn zorgen over de mogelijke gevaren van het gebruik van ChatGPT.
ChatGPT lijkt intelegientie te hebben, maar het is groot rekenmodel welke antwoorden geeft op basis van waarschijnlijkheid en statistiek. Het ‘gokt’ dus het meest waarschijnlijke antwoord, maar kan dit niet onderbouwen met bronnen.
Hoor en wederhoor
Een ander belangrijk punt van zorg is het principe van hoor en wederhoor. De Hoge Raad heeft eerder benadrukt dat een rechter partijen altijd de gelegenheid moet bieden om zich uit te laten over alle relevante informatie in een zaak. Het gebruik van ChatGPT zonder dat partijen daarover vooraf zijn geïnformeerd of zich hierover hebben kunnen uitlaten, kan worden gezien als een schending van dit beginsel.
Grenzen van technologie in de rechtspraak
Hoewel technologie zoals ChatGPT veel potentieel biedt, moet het gebruik ervan in de rechtspraak zorgvuldig worden afgewogen. Het gevaar van onzorgvuldig gebruik is dat het kan leiden tot vonnissen die gebaseerd zijn op oncontroleerbare gegevens, wat het vertrouwen in de rechtspraak kan ondermijnen.
Conculsie van de zaak
De zaak uit Nijmegen toont aan dat de juridische wereld nog worstelt met de integratie van AI. Het is essentieel dat rechters transparant zijn over het gebruik van zulke technologieën en dat er duidelijke richtlijnen worden ontwikkeld. Dit zal niet alleen bijdragen aan eerlijkere rechtspraak, maar ook het vertrouwen in de rechtsstaat versterken.
Als advocaat wil je kunnen vertrouwen op betrouwbare informatie en ondersteuning in jouw zaken. FORES biedt je toegang tot een netwerk van ervaren deurwaarders die je snel en betrouwbaar kunt inschakelen. Maak vandaag nog een account aan bij FORES en ontdek de voordelen zelf.
